De laatste vier jaar is het onmogelijk om het nieuws te volgen zonder te horen over Donald Trump. De controversiële president maakt veel los – niet alleen bij het Amerikaanse volk, maar bij mensen over de hele wereld. Vier jaar na de verkiezing van 2016 hebben de Amerikaanse burgers weer de mogelijkheid om te kiezen voor hun leider: wordt het een tweede termijn voor president Trump of keert Joe Biden terug naar het Witte Huis? Voor veel Amerikanen lijkt deze verkiezing een kruispunt in de moderne Amerikaanse geschiedenis, tussen verval of een terugkeer naar de grootsheid, maar hoeveel kan deze verkiezing echt betekenen voor de VS en de rest van de wereld?
Om de werkelijke impact van deze verkiezing te kunnen begrijpen, moeten we eerst begrijpen wat de belangrijkste middelen zijn die de president tot zijn beschikking heeft. Een van de bekendste van deze middelen is het recht om Executive Orders uit te roepen. Dit zijn bevelen die de president kan geven aan de uitvoerende branches van de overheid, zonder dat deze door het Congres of Huis van Afgevaardigden goedgekeurd hoeven te worden. Een Executive Order uit het verleden kan, ongeacht wat het behelst, op ieder moment worden ingetrokken door de zittende president, wat het aanrichten van permanente schade nagenoeg onmogelijk maakt.
Dan komen we op vlakken waar de president wel degelijk schaden aan kan richten: buitenland relaties en de Supreme Court benoemingen. Buitenland relaties hebben tijdens de Trump-administratie al een harde klap gekregen van de momenten dat hij unilateraal uit de Iran-deal en het Parijs-akkoord stapte. Hij heeft zijn bondgenoten een klap in het gezicht gegeven door de Brexit op te hemelen en een handelsoorlog te beginnen, en met de afwezigheid van Amerikaans leiderschap in de coronacrisis wordt er gespeculeerd door politici en historici of zij nu officieel hun status als dé supermacht zijn verloren.
Tot slot is er de Supreme Court. De rechtbank die alle wetten toetst aan de grondwet, met mogelijkheid tot vrije interpretatie. Als president heb je het recht om deze rechters voor te stellen aan de Senaat. Op dit moment hebben de republikeinen onder president Trump al verscheidene rechters mogen leveren en hebben ze dan ook een meerderheid. Meerdere van de Democratische rechters zijn in een latere fase van hun leven, en dit zou betekenen dat in een tweede term voor president Trump er meer zetels in handen kunnen komen van de Republikeinen. Als de Republikeinen deze zetels in handen krijgen betekent het dat er voor tientallen jaren progressieve wetsvoorstellen kunnen worden afgewezen.
Toch is dit wat er kán gebeuren, maar er zijn nog een aantal andere factoren. Zoals ik al aangaf is het niet alleen de president die de Supreme Court benoemd, maar ook de Senaat. Momenteel is deze ook in de handen van de Republikeinen, maar de senaatsverkiezingen vallen op hetzelfde moment als de Presidentsverkiezingen. De presidentsverkiezingen zijn misschien meer spektakel, maar als de Democraten de Senaat winnen, kan president Trump niet veel meer doen dan toekijken. De president heeft vrijwel geen invloed op het interne beleid als zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat tegen hem zijn.
Laten we dan kijken wat er gebeurt als Trump wint en de Senaat in de handen blijft van de Republikeinen. De kans is groot dat het internationaal gezag van de VS verder zal zakken, als het huidige patroon aanhoudt en de agressieve stance niet wordt losgelaten. Qua intern beleid zal er weinig verandering plaatsvinden. Zelfs in de periode dat de Republikeinen alles in handen hadden, werden weinig veranderingen doorgevoerd. De Supreme Court zou in grotere meerderheid Republikeins worden dan nu het geval is en progressieve ideeën zouden kunnen worden tegengehouden, maar de Republikeinse rechters hebben al vaker verrast. Toen er een stemming was over gelijk arbeidsrechten van transgenders, stemde een aantal Republikeinen voor, iets wat niet samenhangt met de partijlijnen.
In het geval dat Joe Biden zou winnen en de Senaat ook in handen zou komen van de Democraten, zou dat betekenen dat de Democraten bijna volle macht zouden kunnen uitoefenen. Hun eerste prioriteit zal liggen bij het beëindigen van Gerrymandering. Dit is het vertekenen van de stemgebieden, waarmee de Republikeinen met een minderheid toch de Presidentsverkiezing van 2016 kon winnen. Verder zijn er ideeën voor medicare for all en hogere belastingen voor de rijken, maar we hebben het hier wel over de VS – eerst zien, dan geloven.
Als Joe Biden de verkiezing wint, maar de Senaat in handen van de Republikeinen blijft, wordt het een erg ongemakkelijke periode, waarin niets anders kan gebeuren dan behoud van de status quo. Waar president Trump zich internationaal vooral heeft gericht op bilaterale verdragen, zal Biden zich eerder richten op de internationale samenwerkingsverbanden zoals Obama voor hem heeft gedaan. Desalniettemin zal het terugwinnen van de Amerikaanse status zal een zeer grote opgave zijn voor de voormalig Vice-Praeses.
De President van de Verenigde Staten lijkt altijd zo belangrijk en invloedrijk, maar toch is de Presidentsverkiezing niet de belangrijkste gebeurtenis in november. De strijd voor de Senaat zal het voorlopige lot bepalen voor de Verenigde Staten, maar deze strijd houdt zich op achter de schermen. Zij heeft niet de intentie om de spotlight te stelen van de Grote Spelshow.