Het beeld dat men op dit moment heeft van de EU lijkt niet bijster positief. Daar komt bij dat er een partij is die tegen de EU is en de grootste geworden is bij de laatste Provinciale Statenverkiezingen. De tweede partij is ook niet geheel lovend over de EU. En als je op Facebook kijkt bij artikelen of pagina’s over de EU, dan lees je al vrij snel reacties als: “Het is een dictatuur!”, “Weg met de Europese Unie” en “Helemaal niets aan weg ermee!”. We zouden deze commentaren weg kunnen zetten als gele hesjes geneuzel, maar dat doet het anti-Europese sentiment geen eer aan.
Want wat is de EU? Dat is al een heel lastige vraag; zelfs onder ons internationaal georiënteerden lijkt dit lastig te beantwoorden. De vier vrijheden (vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal) opnoemen lukt meestal wel, maar hoe werkt de EU? Wie is de baas van de EU? Is het Tusk, Juncker, de voorzitter van het parlement (“Hoe heet die ook alweer?”), of de huidige voorzitter van de Raad van de EU (“Wie was dat ook alweer?”)? Laat staan de vraag hoe alle (sub)commissies werken en wat de legale positie van de EU nou eigenlijk is.
Zie hier wat naar mijn mening de crux van het probleem is omtrent de Europese Unie. We kennen de EU niet. De Unie is te vaag, ze is te ingewikkeld, ze is een enigma. Door de ingewikkeldheid is het heel makkelijk om tegen de EU te zijn. Want wat onbekend en onbegrepen is, is eng. Om goed te snappen hoe de EU werkt en er dus een goed oordeel over te kunnen vormen, heb je praktisch een hele bachelor en masteropleiding nodig. Laat staan om de EU dan te verdedigen tegenover een electoraat dat al sceptisch is naar alles wat naar gevestigde orde riekt.
Desalniettemin zijn een paar van de meest tastbare zaken die de EU ons brengt, zaken die over het algemeen als zeer positief worden ervaren. Denk bijvoorbeeld aan de Schengenzone – wie van ons is er niet blij dat je zo met je auto naar de Middellandse Zee kan reizen zonder uren voor de douane te staan, of dat je op Schiphol na een intra-Europese vlucht zonder problemen naar je bagage kan. Of neem de Euro; hoewel we over de toepassing ervan en de hogere politieke en strategische visie erop kunnen discussiëren, hoor je weinig mensen klagen op vakantie dat ze geen geld hoeven te wisselen of om moeten rekenen hoeveel het nou eigenlijk kost.
Ook ik heb mijn kritische noten bij de EU, maar ben vooral van mening dat het uiteindelijk een goede zaak (en voor Nederland een onontbeerlijke zaak als we puur en alleen al naar economische cijfers kijken) is. Mocht de EU beter te begrijpen zijn, en was het makkelijker uit te leggen waarop je stemt bij Europese verkiezingen en wat je stem doet, dan denk ik dat het Europese volk ook een stuk positiever tegenover de EU zou staan. Immers, Nederland bestaat ook uit twaalf staten die samen een land vormen en hoewel burgers kritisch zijn over de overheid, staat Nederland zelf niet echt ter discussie (op wat enclaves in Friesland en Limburg na dan).
Europa heerste ooit over de wereld, en het heeft zeker de potentie om wederom op de eerste plek te staan als een economische, culturele en politieke supermacht. Maar eerst moeten we wel zelf snappen waar we mee bezig zijn, voordat we er überhaupt opnieuw in kunnen geloven. Want in een enigma valt bijna niet te geloven.